Het coalitieprogramma van PvdA, CDA, D66 en VVD uit 2006 sluit af met de slogan ‘aan de slag’. Lekker aan het werk is de gedachte, er moet “uitgevoerd” worden; de gemeente kan beter aanpakken in plaats van ordners vullen met mooie nota’s. Ook de begroting voor 2009 ademt die sfeer.

Maar hoe weet een college van burgemeester en wethouders nu wát ze moet gaan uitvoeren, welke daden er gesteld moeten worden? Dat bepaalt deze raad, die de inwoners van Culemborg vertegenwoordigt. Het op hoofdlijnen opdracht geven aan het college, daar geld voor beschikbaar stellen en het controleren van het college zijn de belangrijkste taken van de gemeenteraad.

Het afgelopen jaar heeft GroenLinks herhaaldelijk te horen gekregen dat we niet zo lastig moeten zijn met vragen om beleid, nota’s of een evaluatie; het gaat immers om de dagelijkse praktijk. In nota’s kun je niet wonen. Laat dat college nou gewoon zijn werk doen!

Maar, geen huis wordt gebouwd zonder tekening. Wat je wilt bereiken en op welke manier, dat schrijf je op. Dan kan de raad erover nadenken, een besluit nemen en het college opdracht geven de zaken uit te voeren.

Aan de hand van vijf voorbeelden laten we zien dat een goede voorbereiding vóórdat je die spreekwoordelijke spade in de grond steekt wel degelijk noodzakelijk is en soms node gemist wordt.

De Brede School Oost is het eerste voorbeeld.

GroenLinks was vóór de zomervakantie al ontevreden over de ontwikkeling rond de brede school in Culemborg Oost; Het college vroeg en kreeg budget voor een onderzoek naar nieuwbouw voor de Pr Bernhardschool. Nieuwbouw “in de context van de brede school”. Achteraf bleek die context nog helemaal niet te bestaan. Terwijl kansen voor samenwerking voor het oprapen lagen blijkt de werkgroep brede school oost al zeker anderhalf jaar stil te liggen. De fout van de brede school in west wordt herhaald: er worden plannen gemaakt voor nieuwbouw vóórdat aan scholen en andere organisaties wordt gevraagd wat zij met elkaar willen en hoe het brede school concept eruit moet zien. Dat is gewoon de verkeerde volgorde.

Een brede school waarover van tevoren zorgvuldig is nagedacht, kan het vliegwiel worden voor samenwerking tussen organisaties en voor saamhorigheid in de wijk. Met als resultaat een betere voor- en naschoolse kinderopvang, oplossingen voor problemen van individuele scholen en terugdringing van de segregatie in het basisonderwijs in dat deel van Culemborg.

GroenLinks vindt dat de voorbereiding van het brede-schoolconcept voor Culemborg Oost krachtiger opgepakt moet worden. Wij gaan er bovenop zitten en controleren of het college in staat is tot die daadkracht (amendement educatie brede school oost)

Tweede punt is de communicatie tussen burgers en gemeente.

Er is in Culemborg veel onvrede over die communicatie. Culemborgers willen meedenken en invloed kunnen uitoefenen op beleid. Daarnaast moeten burgers ook ergens terecht kunnen als ze een klacht hebben. De gemeente kan het actief betrekken van Culemborgers bij het voorbereiden van besluiten zelf organiseren. Maar burgers moeten dan wel het gevoel hebben dat hun inbreng er toe doet.

In deze begroting spreek dit college de wens uit dat burgers de gemeente als serieuze gesprekspartner zien. Prima, maar omgekeerd is net zo belangrijk: dan zul je de burgers als serieuze gesprekspartner moeten zien. College, maak daar een helder plan voor en bespreek dat met de raad (amendement burger en bestuur communicatie).

En wat u meteen kunt doen: zet op de website en in de gemeentegids duidelijk waar Culemborgers met klachten over hun overheid terecht kunnen. Volgens de Nationale Ombudsman heeft Culemborg een eigen ombudsvoorziening. Maar veel mensen weten niet eens dat Culemborg een ombudscommissie heeft (amendement burger en bestuur ombudscie).

Mensen die problemen hebben met regels en instanties kunnen sowieso nergens terecht in Culemborg. Zes jaar ná ons initiatiefvoorstel om Culemborg te voorzien van een bureau sociaal raadslieden zijn er tekenen dat dit college ook ziet dat Culemborgers met hun vragen op sociaal en juridisch gebied ergens naar toe moeten kunnen. Aan een bureau sociaal raadslieden is grote behoefte.

Een klein stukje daarvan is al gerealiseerd met de formulierenbrigade. GroenLinks ziet de formulierenbrigade als een effectieve manier van armoedebestrijding: mensen die zelf in de uitkering zitten helpen stadsgenoten om zoveel mogelijk gebruik te maken van regelingen waar ze recht op hebben. Prima.

De formulierenbrigade is echter niet de plek waar een willekeurige Culemborger sociaal-juridische vragen gaat stellen. Op dit moment wordt onderzocht of het mogelijk is in de regio een Bureau Sociaal Raadslieden op te zetten. Dat is een impliciete erkenning van de behoefte aan een dergelijke dienstverlening. GroenLinks wil hier wat meer vaart achter zetten en verzoekt het college ervoor te zorgen dat uiterlijk per 1 juli 2009 burgers van Culemborg met hun sociaal-juridische vragen terecht kunnen bij een sociaal raadsvrouw of – raadsheer (amendement programma maatschappelijke dienstverlening - bsr).

De verleiding om zonder plan aan de slag te gaan blijft soms groot. Dat brengt ons bij ons vierde punt.

Bij de kadernota hebben we ingestemd met het storten van een miljoen in de stadhuisreserve omdat er zeker íets aan het stadhuis moet gebeuren al is het maar het verbeteren van de toegankelijkheid. Maar we hebben toen ook gezegd: een miljoen is OK mits er bij de begroting een “reëel en uitvoerbaar plan” ligt. Die plannen krijgen we pas op 19 november te zien.

Wij vinden het geen goed idee op voorhand anderhalf miljoen euro, die we bovendien nog niet in handen hebben, te bestemmen voor de herinrichting van het stadhuis. GroenLinks wil niet bij voorbaat het signaal afgeven akkoord te gaan met stadhuisplannen die we nog niet hebben gezien (amendement voorgenomen besluit 3).

En dat geldt ook voor het schoolzwemmen. GroenLinks kan niet akkoord gaan met het op deze manier afschaffen van het schoolzwemmen. In juli is geconstateerd dat het college zijn huiswerk moest gaan overdoen. Immers scholen en zwembad bleken het er – in tegenstelling tot wat het college toen beweerde – níet mee eens te zijn. De wethouder zou samen met de scholen een voorstel maken. Navraag leert ons echter dat er nog steeds niet is overlegd met de scholen.

GroenLinks heeft bovendien gevraagd om álle kosten en besparingen in beeld te brengen. Ook dat is gewoon niet gebeurd. De toegevoegde waarde van schoolzwemmen vindt GroenLinks te groot om zo slordig mee om te springen. Of je nu vindt dat de verantwoordelijkheid bij ouders ligt of niet: er zijn ook ouders die de verantwoordelijkheid voor de zwemlessen niet nemen of niet kunnen dragen. De veiligheid van het kind staat voorop.

Dus college, ga eerst met de scholen en het zwembad in gesprek over hoe het schoolzwemmen wellicht goedkoper en toch verantwoord georganiseerd kan worden en kom daarna bij de raad terug (amendement programma educatie schoolzwemmen).

Het laatste voorbeeld van hoe het de raad moeilijk wordt gemaakt om het college te sturen, is het uitblijven van de milieubeleidsnota.

Het waterpeil stijgt en de grondstoffen raken op. Terwijl eigenlijk de hele wereld met vereende krachten maatregelen moet nemen om gebruik van fossiele grondstoffen terug te dringen, duurzame energie te gebruiken, uitstoot van broeikasgassen te reduceren en de handleidingen voor duurzame en klimaatneutrale gemeenten je om de oren vliegen stelt Culemborg het opstellen van een fatsoenlijk duurzaamheidsplan elk jaar weer uit. Vorig jaar nam het college de GroenLinks-milieumaatregelen niet over; we zouden dat allemaal en nog veel meer terugvinden in een ambitieus duurzaamheidsplan dat afgelopen april zou verschijnen en in deze begroting zou een en ander verwerkt zijn. Er zou van alles, maar er is niets van terecht gekomen. En dat terwijl we het wiel niet eens hoeven uit te vinden. Culemborg is geen voorhoedegemeente, dus er zijn voorbeelden genoeg.

Waar gebrek aan een samenhangende visie toe leidt is te zien aan de 27 ‘kansrijke initiatieven voor milieu en leefbaarheid’ dat het college naar de raad heeft gestuurd. We hebben even snel gekeken wat voor kansrijks er voor Culemborg in het vat zit bij een onderwerp dat GroenLinks na aan het hart ligt: het stimuleren van fietsverkeer. Vindt het college een actie waarbij we een spaarkaart door een winkelier mogen laten afstempelen wanneer we op de fiets boodschappen doen, werkelijk een milieumaatregel die zoden aan de dijk zet?

Culemborgers die op de fiets boodschappen willen doen hebben natuurlijk gewoon behoefte aan praktische fietsvoorzieningen. U kent ongetwijfeld het beeld van iemand die al zijn boodschappen op zijn fiets laadt, die wankelend in zo’n klem staat - zo’n klem waar je een slag van in het wiel van krijgt - en die met zijn beladen fiets aan de hand ook nog zijn karretje moet terugbrengen. Parijsch is zo’n voorbeeld van vanzelfsprekend automobilistengemak, waar je de winkelwagens midden op de parkeerplaats voor auto’s kunt vinden, ver van de fietsenrekken vandaan. En dat terwijl de fietsvriendelijke alternatieven gewoon bestaan!

Met deze voorbeelden: brede school oost, de communicatie met de burgers, het stadhuis, het schoolzwemmen en de zorg om het milieu willen we laten zien dat goed doordachte nota’s bedoeld zijn om tot goede uitvoering te komen. En dat we bereiken wat we willen.

GroenLinks rekent nog vóór de lente in ieder geval op een milieuplan met een nieuw geluid. Dus aan de slag!

(Algemene beschouwing bij de behandeling van de begroting van 2009)